VOV4.Jarai-Amăng Hơdră jơnum bưp nao rai Gia Lai-Japan thun 2022, phrâo anai, Gơnong bruă wai lăng bruă hăng tač rơngiao Gia Lai ngă hrom Anom bruă bơwih brơi bruă tač rơngiao hăng Jơnum jar kmar –FSC ƀôn prong Hồ Chí Minh hăng Anom bruă jĕ giăm rô nao rai Việt-Japan jơnum bơkơtuai anăn “Gơnam hơmâo hăng anŏ gêh găl tuh pơ alin hrom Gia Lai hăng djop tơring čar ƀơi Japan”. Jơnum anai pơhưč hơdôm rơtuh boh anom bruă sĭ mơdrô amăng tơring čar hăng gah rơngiao kơ tơring čar rai mơ̆ng Japan mut hrom laih anun hơduah ĕp anŏ gêh găl tuh pơ alin ngă hrom sĭ mơdrô.

Gia Lai ră anai, hơmâo rơbêh 800 rơbâo ha lŏn drơ̆t mriah Bazan, hrom hăng ayuh hyiăng rơ-ơ̆, gêh găl kơ phun pla sui thun, djơ̆ hăng bruă čem rông rơmô kơbao, pla kyâo pơtâo. Ră anai, tơring čar hơmâo rơbêh 500 rơbâo ha phun pla phun mơtam kah hăng kơphê, kơsu hăng tiu, hăng boh pơhrui glăi rĭm thun hơdôm rơtuh rơbâo tơn djop mơta. Hrom hăng anun, Gia Lai ăt hơmâo man pơdong laih atur kơ bruă tuh tia pơkra pơjing kah hăng man pơdong 3 boh anih tuh tia pơkra pơjing sa ƀut hăng 21 bit anom ngă anih tuh tia pơkra ming gơnam sĭ mơdrô amăng kual lŏn prong truh 1000 ha; hrom hăng bruă man pơkra atur man pơdong, pơkra jơlan glông nao rai hơmâo sa boh tơdron rơdêh por hăng 3 arăt jơlan dêh čar, hơdôm hơpluh arăt jơlan tơring čar, djru kơ mơnuih ƀôn sang rô nao rai amăng kual laih anun amăng dêh čar gêh găl hloh laih anun hơmâo jơlan nao truh pơ dêh čar Lao hăng Kur.

Mông jơnum bơkơtuai abih bang

Ƀơi tơring čar hnong pơ-iă yang hrơi hăng jua angin rĭm thun, gêh găl biă mă pơkra apui lơtrik jua angin, pơ-iă yang hrơi. Hrom hăng anun, tơring čar hơmâo tơlơi gêh găl ba tuai hyu ngui. Yua kơ anun anih anai hơmâo gru grua čing hơgor kual Dap Kơdư hing biă mă, dưi hơmâo jar kmar tŭ yap anih gru grua čing hơgor, gru grua mơak tơlơi thâo ană mơnuih mơnam, Kual djă pioh lŏn glai kyâo pơtâo rơ̆k tơ̆k rŏng lŏn tơnah anun lĕ Dap Kơdư Kon Ha Nưng, anih anom gru dêh čar yôm biă mă Tây Sơn Thượng Đạo, Anih ĕp gơnam gru grua đưm Rộc Tưng-Gò Đá hăng lu anih anom hyu ĕp lăng hmư̆ hing pơkŏn.

Ƀơi mông jơnum, ƀing mơnuih sĭ mơdrô rai mơ̆ng dêh čar Japan hơmâo tơña kơ tơring čar Gia Lai, djop anom bruă tuh pơ alin, sĭ mơdrô, bruă ngă hmua hăng gru grua pơrơguăt drơi jăn hăng tuai čuă ngui kiăng ngă rơđah tơlơi dŏ gun amăng bruă tuh pơ alin, bruă pơgang ayuh hyiăng anih dŏ jum dar laih anun bruă ngă tui hơdră djru rơnoh prăk mă jia, hră pơar hăng ƀing tuh pơ alin mơ̆ng dêh čar tač rơngiao. Ơi Shimizu Akira-Khua pơ ala anom bruă ngă hrom jar kmar Japan JICA pơdah pran jua kiăng Gia Lai ăt pơblih hơdră ngă hră pơar pơsir hơdôm bruă ƀing sĭ mơdrô dêh čar Japan kiăng đah mơ̆ng hơđong pran jua tuh pơ alin sui thun:

“Tơring čar kiăng ngă gêh găl pioh kơ djop tơlơi djru tuh pơ alin dưi ngă tui sit nik. Rơđah biă mă ñu, tơring čar khom djru ba ƀing sĭ mơdrô tuh pơ alin dưi pơtruh nao rai hăng mơnuih mă bruă, ƀudah sang măi kiăng pơkĕ yua apui lơtrik rơnoh rơgêh kiăng pơpha djop apui lơtrik pơkĕ mă bruă ngă hmua. Hơdôm tơlơi gir run tui anun sit mơ̆n djru kơ ƀing tuh pơ alin sĭ mơdrô hơđong pran jua mă bruă pơkra ming sĭ mơdrô amăng tơring čar”.

Gơnong bruă Pơtom hiăp hăng tač rơngiao, anom bruă pơtom hiăp hăng jơnum jar kmar FSC laih anun anom ngă giăng mah Japan-Việt hơmâo kĭ hră ngă hrom

Ƀơi mông bơkơtuai, ơi Hồ Phước Thành, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai brơi thâo, bruă pơtrut kiăng pơhưč bruă mă, tuh pơ alin gah bruă ngă hmua, tuh tia pơkra ming, pơkra apui lơtrik hăng jua angin hăng tuai čuă ngui dưi hơmâo tơring čar pơsit lĕ sa amăng hơdôm bruă mă phun rơwang bruă thun 2020-2025. Gia Lai kiăng, jak iâu anom bruă sĭ mơdrô dêh čar tač rơngiao, amăng anun dêh čar Japan tuh pơ alin nao amăng lu bruă mă. Tơlơi anai, djru kơ anom bruă pơsir bruă mă, pơđĭ tui rơnoh prăk pơkra ming sĭ mơdrô mơ̆ng gơnam tơring čar hơmâo laih mơ̆ng hlâo; laih dơ̆ng ăt djru kơ tơring čar hrăm tơdruă, tŭ mă tơlơi thâo thăi, găn rơgao, boh thâo ia rơgơi phrâo. Tơring čar Gia Lai ƀuăn ngă hrom na nao hăng anom bruă sĭ mơdrô:

“Ƀing gơmơi hơmâo tơlơi đăo kơnang ngă hrom mơnuih sĭ mơdrô hăng ngă gêh găl djru, pơsir tơlơi gun gan tơnap tap mơ̆ng anom bruă sĭ mơdrô. Laih dơ̆ng ƀing gơmơi kiăng pơblih mơ̆n hơdră iâu pơthưr tuh pơ alin, ngă hiư̆m pă amuñ brơi kơ sang bruă sĭ mơdrô, ngă bruă klă hloh. Laih jơnum bơkơtuai anai, gơmơi hok mơak, hơmâo lu anom bruă mơ̆ng dêh čar Japan, tăp năng pơ dêh čar Japan ăt krăo lăng mơ̆ng ataih hơduah ĕp. Ƀing ta pơdah thâo hơdră, dŏ mă bruă hrom, sit năng ai ƀing sĭ mơdrô amra hơduah ĕp ngă hrom hơdôm kông ty, group mă bruă tuh pơ alin”.

Kiăng kơ anăp pơđĭ kyar hơmâo boh tơhnal mơ̆ng jơnum bơkơtuai anai, ơi Hồ Phước Thành, Kơ-iăng Khua tơring čar Gia Lai, lăi, Japan ƀu djơ̆ anih sĭ mơdrô amuñ ba nao ôh, djop sang bruă sĭ mơdrô mơ̆ng Gia Lai aka ƀu mut nao mơtam ôh hăng hră pơar sĭ mơdrô gơnam lu, khom nao ƀơ ƀrư̆, ba nao amăng ƀiă, tong ten, amăng anun tơlơi gêh găl phun khom pơblih phrâo, mă yua boh thâo ia rơgơi amăng bruă pơkra ming, ƀu pơdơi ôh pơblih phrâo anŏ tŭ yua pơkra ming.

Ƀrô djơ̆ tal anai, Gơnong bruă pơtom hiăp hăng tač rơngiao mơ̆ng Gia Lai, anom bruă ĕp bruă mă anih sĭ mơdrô hăng tač rơngiao laih anun anom jơnum jar kmar FSC laih anun khul ngă giăng mah Japan-Việt hơmâo kĭ hră ngă hrom yôm; hăng 8 boh anom bruă sĭ mơdrô ƀơi Gia Lai hăng Japan ăt hơmâo kĭ pơkôl hră hơdor pioh ngă hrom sĭ mơdrô, djru nao rai blơi gơnam đang hmua hăng pơtô brơi hơdră phrâo ia rơgơi ngă hmua, pơkra ming gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng boh troh đang hmua.

Nguyễn Thảo pô čih-Nay Jek: Pơblang