Tơlơi
pơhing phrâo amăng dêh ]ar ta :
****Hrơi tơ\m
brơi, lơ 1/12, [ơi [irô kơnuk kơna dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng, khua dêh ]ar
ta, g^t gai tơlơi jơnum rim tơđar kơnuk kơna ta blan 11, gơ`a\m lăng glăi tơlơi
bơvih [o\ng huă mơnuih mơnam 11 blan laih rơgao, ăt kah ha\ng tu\ ư sa dua
tơlơi yôm, pơdjơ\ truh tơlơi g^t gai wai lăng mơng kơnuk kơna ta thu\n blan pơ\
ana\p anai, bôh nik `u pơdjơ\ truh ako\ pơjing hđo\ng kơja\p tơlơi bơbih [o\ng
huă pro\ng, ngă hro\m ha\ng pơđ^ kyar, a\t kah ha\ng pơs^t hrơi pơdơi [o\ng têt
thu\n phrâo, tơlơi pơkă biên ]e# brơi
mơnuih mă bruă kơnuk kơna, pra\k brơi khua mua nao ma\ bruă pơ\ dêh ]ar ta]
rơngiao, pơblih phrâo gah bruă glai glo...Laih anu\n lăi pơyôm mơng hdôm khua
ding kơna, ama\ng kơnuk kơna ta, khua dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Tấn Dũng, pơdah rai
pran jua ]ang rơmang thu\n anai, amra nga\ gio\ng tơlơi jao, ma\ bruă hơmâo
la\i pơthâo brơi laih khul khua g^t gai pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar
ta, laih anu\n mơnuih [ôn sang tar [ar dêh ]ar ta. Khua dêh ]ar ta lăi rơđah,
sa dua tơlơi phrâo, kiăng kơnuk kơna ta g^t gai, hơmâo hơmao, wai lăng hơbe]
hơbal, [u djơ\ hơja\n blan 12 anai đô] ôh, samơ\ tơlơi bơvih [o\ng huă thu\n blan pơ\ ana\p
anai. Khua dêh ]ar ta rơkâo hdôm khua ding jum lăng glăi abih ba\ng, lăi pơthâo
brơi tơlơi pơblih phrâo hơdôm công ty kơnuk kơna gah bruă ngă tui djơ\ hrơi
pơkă, ba glăi tu\ yua, ăt kah ha\ng hdôm tơlơi do\ pơgun, tơlơi hơmâo phrâo
kho\m pơsir brơi./.
****Kiăng pơtru\t bruă pơkra kơmok
djơ\ hăng tơlơi kiăng amăng lon ia ta hăng k’tưn wai lăng bruă blơi kơmok mơng
deh ]ar ta\] rơngiao, s^ mdrô kơmok, Kơiăng Khoa deh ]ar ta ơi Hoàng Trung Hải
phrâo rơkâo {irô ding jum wai lăng bruă s^ mdrô, {irô ding jum wai lăng bruă
đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn lan deh ]ar ta g^t gai h’dôm anom bơvih [o\ng
pơkra kơmok pruai amăng deh ]ar ta k’tưn tuh pơ plai pơkra h’dôm m’ta kơmok,
biă `u kơmok Kali, DAP. Hrom hăng anun pơhư prong, glông bruă ba hyu s^, hro\
trun rơ-wang găn gao kiăng s^ tơbiă h’dôm m’ta kơmok klă hiam, noa `u dưi
bơk’tưn hloh, djơ\ hăng tơhnal phun kiăng pơkra rai kơ đang hmua. Kơiăng Khoa
deh ]ar ta ơi Hoàng Trung Hải jao h’dôm {irô ding jum wai lăng bruă s^ mdrô,
{irô ding jum wai lăng prăk kak k’tưn ngă tui h’dôm bruă wai lăng blơi, s^
kơmok mơng deh ]ar ta\] rơngiao gah bruă ngă hră pơar blơi s^, tuh jia tui
tơlơi pơkă mơng tơlơi phiăn hăng tơlơi g^t gai mơng Khoă deh ]ar, hmao tlôn ba
tơbiă h’dôm bruă pơsir kiăng pơhlôm wai lăng k’jăp hloh dơng bruă blơi mu\t
kơmok mơng deh ]ar ta\] rơngiao./.
****Hrơi tơ\m
brơi, lơ 1/12, [ơi [irô ping gah ta. Ơi Tô Huy Rứa, ding kơna ding jum kơđi ]ar
dêh ]ar ta, khua ding kơna ping gah ta, khua g^t gai [irô ako\ pơjing kơnuk
kơna ta, khua g^t gai [irô khua g^t gai pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang ngă giăng
mah kplah wah dêh ]ar Việt Nam – Japan, hơmâo ju\m ơi Takashi Shiraishi, khua
g^t gai sang hră jơlan hdră lo\n ia Japan. {ơi mông ju\m, ơi Tô Huy Rứa, lăi
pơyôm bia\ ma\ tơlơi ngă hro\m gah pơtô juăt, hrăm hră ha\ng hdôm [irô gah dêh
]ar Japan, ha\ng [irô pơdjơ\ hro\m ha\ng dêh ]ar Việt Nam, ama\ng thu\n blan
laih rơgao, bôh nik `u sang hră pơtô gah jơlan hdră lo\n ia Japan lăi tui anai,
tơlơi hơmâo ngă hro\m kplah wah 2 bơnah gah pro\ng pr^n bia\ ma\, rơkâo 2 bơnah
]rông lô nao rai, ngă hro\m hdôm bruă 2 bơnah hmâo ktang. Ơi Tô Huy Rứa lăi
dơlăm tui anai, Việt nam ]ang rơmang ngă hro\m hloh dơng ha\ng dêh ]ar Japan,
bôh nik gah bruă yôm, ama\ng anun mơnuih thâo rơgơi ma\ bruă, rơkâo gah sang
hră jơlan hdra\ dêh ]ar Japan, ama\ng thu\n blan pơ\ ana\p anai kho\m nga\
hro\m kơja\p ha\ng hdôm [irô djơ\ hro\m gah dêh ]ar Việt Nam, ngă tui hơmâo tu\
yua, ama\ng hdră pok anih pơtô brơi khul khua mua pơ pro\ng gah dêh ]ar Việt
Nam./.
****Amăng
rơ-wang nao mă bruă pơ\ deh ]ar Lao mơng lơ 30/11 truh lơ 4/12, gru\p Jơnum min
djuai ania mơng Kơnuk kơna deh ]ar Việt Nam yoa kơ ơi Sơn Phước Hoan, Kơiăng
Khoa Jơnum min ba jơlan hlâo, mơgoah tôm brơi, lơ 1/12, gru\p bơk’toai laih
hăng ơi Chanthavong Sengamatmounti – Kơiăng Khoa Jơnum min djo\p djuai ania
m’nuih m’nam deh ]ar Lao pơdo\ng laih lon ia. Dua bơnah pơs^t yôm tơlơi gum
hrom, mă bruă hrom amăng tơlơi ngă tui bruă djuai ania mơng dua bôh deh ]ar
h’dôm hrơi rơgao; pơs^t h’dră bruă djơ\ hrom mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna deh
]ar Việt Nam hăng deh ]ar Lao jing lăng yôm bruă djuai ania, [u pơdơi pơđ^ tui
tơlơi h’d^p m’da m’nuih [ôn sang djo\p djuai ania amăng phiăn pơkă phun: dưm
k’nar, mu\t hrom, pơ pu\ nao rai, djru nao rai h’dai bơ đ^ kyar; hmao tlôn ba
tơbiă h’dôm h’dră bruă djơ\ amăng hrim kual hăng hrim djuai ania. Dua bơnah lăi
pơthâo nao rai lu tơlơi găn gao s^t n^k amăng bruă djuai ania; Pơs^t bôh tơhnal
gum hrom hloai tui hră pơar hmâo k^ laih kơplah wah dua bơnah mơng thun
2012-2020./.
****Khu\t
khăt hloh, gơ`a\m nao lu jơlan hdră gir run ngă gio\ng hdôm tơlơi jao pơđ^ kyar
tơlơi bơvih [o\ng huă mơnuih mơnam thu\n 2014, anai le\ tơlơi jơnum yua [irô
wai lăng pơ ala brơi mơnuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak ako\ pơjing mguah hrơi
tơ\m brơi, lơ 1/12. Thu\n blan laih rơgao, Sang bruă tring ]ar Dak lak khu\t
khăt hmâo ngă tui hdôm jơlan hdră pơgo\ hyu ma\ pơhrui glăi prăk đo\m hơnưh
djơh ha\ng rơbeh 2000 boh công ty, a\t kah ha\ng ma\ pơgo\ mơng rơnoh prăk Tài
khoản, [u brơi yua hră s^ gơnam, ma\ jia mơng anih anâm tal 3...Ơi Bùi Văn
Chuẩn, kơ ia\ng khua g^t gai [irô ma\ jia tring ]ar Dak Lak brơi thâo:
“{ing gơmơi djru brơi hdôm [irô ping gah, go\ng gai
[ơi anai, ako\ pơjing [irô hyu ma\ pơhrui rơnoh prăk đom hơnưh do\ glăi, laih
anu\n iâo pơthưr hdôm [irô knuk kna nga\ hro\m bruă hyu ma\ jia. {ing gơmơi g^t
gai ngă tui khu\t khăt hdră pơgo\ ma\ pơhrui glăi prăk đom hơnưh, kiăng ma\
pơhrui glăi gio\ng prăk đom hơnưh anu\n. Ră anai khul khua mua g^t gai gah [irô
hyu ma\ jia, hlăk gir run ta` tơlơi hyu ma\ jia, pơsur anur hdôm công ty nga\ tui hiam tơlơi phiăn duh
jia, khă anu\n kho\m ngă hro\m ha\ng [irô pơ\ ko\n, kiăng hyu ma\ pơhrui hdôm prăk
do\ đom hơnưh, găn gao bruă brơi man pơdơng pưk sang đang jơlan, ama\ng hdôm
blan giăm abih thu\n”./.
****Tlăm tôm
brơi, lơ 1/12, Gru\p khoa pơ ala Khul Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang tring ]ar
Quảng Ngãi yoa kơ ơi Vũ Trọng Kim, Kơiăng Khoa ngă răh Khoa ]ih pioh Jơnum min
djo\p djuai ania m’nuih m’nam deh ]ar Việt Nam ngă khoa gru\p bư\p laih m’nuih
[ôn sang tring glông Mộ Đức, tring ]ar Quảng Ngãi. Amăng mông bư\p, m’nuih [ôn
sang tring glông Mộ Đức, ơi Vũ Trọng Kim, pơs^t yôm tơlơi gir run mơng h’dôm
[irô ding jum gơnong bruă amăng h’dôm hrơi rơgao, biă `u {irô ding jum wai lăng
jơlan nao rai – Du\ pơgiang pơjing laih tal pơplih klă amăng h’dôm bruă rô nao
rai, du\ pơgiang. Khă hnun hai, lu m’nuih [ôn sang ăt pơdah mơn tơlơi bơngo\t
kơ rơnoh bruă ngă tui Rơ-wang bruă pơkra glăi, pơhư prong jơlan mrô 1A kaih ngă
luk puk tơlơi h’d^p m’da m’nuih [ôn sang. Sa dua ]ô m’nuih [ôn sang lăi le\
tơlơi mă bruă mơng [ing ơi, nai ia jrao [ơi h’dôm bôh sang ia jrao [ơi plơi pla
ngă ba truh lu tơlơi [u djơ\ hrom amăng m’nuih [ôn sang./.
Tơlơi pơhing phrâo dêh ]ar ta] rơngiao :
****Hrơi tơ\m
brơi lơ 1/12, khua dêh ]ar Thái Lan, ơi Prayuth Chan-Ocha s^t nik nao ]ua\ dêh
]ar Malaysia, laih anu\n bơkơtuai ha\ng khua dêh ]ar Malaysia, ơi Najib Razak,
gah bruă nga\ hro\m kplah wah 2 boh dêh ]ar. Ama\ng mông ]rông lô nao rai, 2
bơnah hơmâo tu\ ư pơtrut ktang gha tơlơi bơvih [o\ng huă djo\p mta, bia\ ma\ `u
tơlơi ngă hro\m pơđ^ kyar wai lăng tơlơi rơnuk rơnua [ơi pơguai lo\n ia hro\m
mơng 2 boh dêh ]ar, ngă hro\m kơja\p [ơi kual, laih anu\n pơđ^ kyar tui ha\ng
tơlơi ngă hro\m 2 bơnah laih anu\n lu bơnah gah./.
****Mơgoah
tôm brơi, lơ 1/12, {irô mă bruă lon ia Hồng Kông, deh ]ar Khe\] khom lăi
pơto\ng krư\ jăng jai bah amăng {irô mă bruă go\ng gai lon ia Hồng Kông amăng
mơgoah, yoa kơ [ing ngă lơgreo pơgăn h^ kho\p jơlan phun nao pơ\ [irô mă bruă.
Hlâo kơ anun, pơ phun mơng mlăm, lơ 30/11, khă hmâo h’dôm tơlơi lăi pơtă mơng
tơhan polis ăt kah hăng bruă ngă [u djơ\ hrom mơng m’nuih [ôn sang Hồng Kông,
h’dôm ]ô m’nuih ngă lơgreo [ơi Hồng Kông anăp nao laih tơlơi iâu pơthưr mơng
dua khul gru\p le\ Khul ]ơđai đại học Hồng Kông hăng Khul ]ơđai sang hră lăi
pơto\ng pơđ^ tui bruă ngă lơgreo hăng pơ phun goang dar [irô mă bruă go\ng gai
wai lăng mă ha jan Hồng Kông. Tơhan polis khom ba nao dơng tơhan găk wai nao
pơ\ tơdron lak Admiralty hăng kual Mương Kuck kiăng pơgăn h’dôm tơlơi pơplih
sat amra truh./.
****Hrơi tơ\m
brơi, lơ 1/12, hơmâo tơlơi truh ara\ng pơtuh boh [ôm hro\m sa wơt, [ơi [ôn
pro\ng Maiduguri,
dêh ]ar Nigieria. Tơlơi truh anai aka truh sa wơt hrơi tơjuh ôh, tơdơi kơ 2 ]ô
đah bơnai pơtuh boh [ôm djai drơi pô, a\t djơ\ [ơi kual anai mơn, ba rai 45 ]ô
mơnuih djai yua. Hdôm mơnuih [ơi anai hơmâo [uh brơi thâo, pô pơtuh boh [ôn tal
anai, ăt sa ]ô đah bơnai mơn. Khul tơhan plơi hơmâo [uh ha\ng đing đăo, tơdang
đah bơnai anai [u brơi ara\ng pel e\p lăng ama\ng drơi jăn `u. Hlăk [uh laih
boh pơtuh, pô đah bơnai anai hlong p^t pơtuh h^ boh [ôm. Tơhan pôlis brơi thâo,
ră anai aka lăi ta` ôh hdôm mơnuih djai yua, ama\ng tal pơtuh boh [ôm anai. Aka
hơmâo khul hlơi ôh glăm ba tơlơi truh anai, samơ\ ara\ng đing đăo hloh le\
phung tơhan hkru\ Boko Haram./.
****{irô mă
tơlơi pơhing deh ]ar Apganistan tôm brơi, lơ 1/12, pôr pơhing, kơnuk kơna mu\t
hrom djuai ania deh ]ar anai pơhrư\i laih bruă pơdo\ng kơnuk kơna phrâo hmâo
mơng 2 truh kơ 4 rơ-wang hrơi tơjuh dơng. Tơdơi kơ đ^ apăn bruă Khoa mir sir lơ
29/9 phrâo rơgao, ơi Ashraf Ghani hmâo ha tal lăi pơto\ng kơnuk kơna phrâo amra
dưi pơjing amăng rơ-wang 45 hrơi samơ\ truh ră anai rơgao kơ hrơi pơkă mơ\, deh
]ar Apganistan akă hmâo kơnuk kơna phrâo. Bruă pơhrư\i anai ngă Khoa pơ ala
m’nuih [ôn sang deh ]ar Apganistan ba tơbiă tơlơi pơmin kơ tơlơi djơ\ phiăn
mơng kơnuk kơna mu\t hrom djuai ania anai./.
****Yang hrơi
do\ng tơ\m brơi lơ 1/12, sa boh Batô hyu ma\ akan hdang dêh ]ar Hàn Quốc
pơgiang 60 ]ô mơnuih kơdrăm h^ [ơi to\ng krah ia rơs^ kual kdưr dêh ]ar Nga,
ngă rai [ia\ hloh 1 ]ô mơnuih djai, 52 ]ô rơngiă\ theng. Ama\ng batô anai hơmâo
35 ]ô mơnuih dêh ]ar Indônêsia, 13 ]ô mơnuih dêh ]ar Philipin, 11 ]ô mơnuih dêh
]ar Hàn Quốc, 1 ]ô mơnuih dêh ]ar Nga, Khua mua wai lăng gah ia rơs^ laih anun
khul wai lăng ma\ akan hdang dêh ]ar Hàn Quốc brơi thâo, khul tơhan hơmâo
pơklaih brơi 7 ]ô dja\ batô, ama\ng anu\n 1 ]ô mnuih dêh ]ar Nga, laih anu\n
hmâo ma\ đ^ 1 ]ô hlăk ai dêh ]ar Hàn Quốc djai. Khă anu\n hai, yua hyuh hyang
[u klă laih anu\n ia rơs^ pah pu\ng đơi, pơgăn h^ tơlơi hyu hduah mnuih hơmâo
tơlơi truh anai do\ glăi./.
}ih pơblang hăng pôr : R]om H'Ly-Siu H'Prăk-Rơluch Xuân